Papowo Biskupie – Chełmża (szlak pieszy, źółty)

Tekst publikowany dzięki uprzejmości Oddziału Miejskiego PTTK w Toruniu

Szlak żółty Chełmża-Papowo Biskupie, o długości 10 km, przebiega przez Ziemię Chełmińską.

0,0 Chełmża (dworzec PKP i PKS) – miasto. W 1222 roku osada Łoza zostaje przekazana przez mazowieckiego księcia Konrada bpowi pruskiemu Chrystianowi. W 1251 roku bp Heidenryk przenosi siedzibę biskupią z Chełmna do Chełmży – od tego czasu Chełmża jest miastem. W 1277 roku mieszczanie skutecznie odparli oblegających miasto Prusów pod wodzą Skumanda. W 1251 roku rozpoczęto budowę kościoła katedralnego Św. Trójcy. Wojska króla Władysława Jagiełły zajmują miasto w 1411 roku, a jego właściciel bp chełmiński Arnold Stapil składa królowi hołd. W 1422 roku wojska polskie posiłkowane przez Tatarów zdobywają, i łupią Chełmżę. Po II Pokoju Toruńskim (1466 r.) miasto nadal należy do bpów chełmińskich. Rok 1531 przyniósł wielki pożar miasta m.in. spłonęły akta i przywileje miejskie. W 1547 roku bp cheł­miński Tiedemann Giese wznawia przywilej lokacyjny dla miasta na pra­wie magdeburskim.

W XVIII wieku nastąpił upadek miasta spowodowa­ny przez wojny i przemarsze wojsk polskich, rosyjskich i francuskich. W wyniku I rozbioru w 1772 roku Chełmża przeszła pod panowanie Prus a majątek bpów i kapituły chełmińskiej został upaństwowiony. Uzyskanie niepodległości nastąpiło 21.1.1920 roku. W dniu 6.IX.1939 roku miasto zostało zajęte przez hitlerowców. Czarna noc okupacji niemieckiej za­kończyła się 24.1.1945 roku kiedy to do Chełmży wkroczyły wojska ra­dzieckie. Ciekawostki: katedra Św. Trójcy z XIII i XIV wieku z zespołem nagrobków z XVI-XVIII wieku i tzw. “czaprakiem wezyra” podarowanym przez króla Jana III Sobieskiego, kościół gotycki Św. Mikołaja z końca XIII wieku, przebudowany pod koniec XV wieku, brama gotycka na tere­nie byłych zabudowań kapituły oraz kaplica grobowa rodu Zawiszów Czarnych z Warszewic. Punkt węzłowy szlaków turystycznych: niebieskiego Chełmża – Ciechocin i żółtego Chełmża – Papowo Biskupie. Restauracja i kawiarnia. Dojazd PKP i PKS.

4,0 km Bielczyńskie jezioro – o powierzchni 28 ha i max głębokości około 5 m.

4,5 km Bielczyny (wieś) – gród wzm. w 1222 roku w dokumencie ks Konrada Mazowieckiego przekazującym dobra w ziemi chełmińskiej bpowi pruskiemu Chrystianowi. W 1251 roku stanowi własność bpów chełmińskich. W 1425 roku kapituła chełmińska przekazuje folwark w Bielczynach w dzierżawę Mikołajowi Rone, a około 1435 roku zastawia ten folwark Hermanowi Reusop. W 1570 roku stanowi własność kapituły chełmińskiej. Od 1772 roku należy do dóbr królewskich. Ciekawostki: w latach 1253-57 w miejscowej pustelni przebywała błogosławiona Juta (ur. około 1220 – zm. 1260 roku). W roku 1601 wystawiono tu kapliczkę, którą zniszczono w czasie wojen szwedzkich. Następna kapliczka zbudowana w 1937 roku została zniszczona w trakcie okupacji. W jej miejsce wzniesiono następna, w 1985 roku. Kapliczka stoi na majdanie grodziska. Grodzisko w Bielczynach typu nizinnego jest zlokalizowane przy pn. brzegu jeziora Bielczyńskiego, słabo czytelne czynne w XIV-XVI wieku. Dojazd PKS.

6,5 Kucborek (wieś) – folwark wymieniany w 1568 roku kiedy to Konrad von Kardinal kupił go od burmistrza toruńskiego Mikołaja von der Linde. W 1613 roku folwark należy do klasztoru żeńskiego benedyktynek w Toruniu.Ciekawostki: dworek murowany wzniesiony na po­czątku XX wieku.

10,0 km Papowo (wieś) – koniec szlaku żółtego Chełmża – Papowo Biskupie. Punkt styczny ze szlakiem czerwonym Chełmno – Kornatowo. Gród wzm. w 1222 roku jako nadanie dla bpa pruskiego Chrystiana od bpa płockiego Gietki. W 1287 roku mistrz krajowy ziemi chełmińskiej zarządza rozgraniczenie pomiędzy miejscowościami Ską­pe, Bielczyny i Papowo Biskupie. Budowę zamku murowanego prze­znaczonego na siedzibę komturii rozpoczęto około 1280 roku. Pierw­szym wzm. komturem jest Aleksander (1284 rok), a ostatnim Mikołaj Schatz von Eberstetten (1421 rok). Od 1445 roku zamek w Papowie był siedzibą wójta Zakonnego. W 1454 zamek został zdobyty przez wojska Związku Pruskiego, później odbity przez krzyżaków i ponownie w rę­kach wojsk polskich. W 1458 roku król Kazimierz Jagiellończyk nadał zamek bpom chełmińskim, u których pozostał do 1772 roku.

Po sekularyzacji dóbr biskupich dobra papowskie włączono jako domenę pań­stwową do Urzędu Miasta w Chełmży. W 1892 roku właścicielem Papowa jest Hugo Meyer. Od 1920 roku majątek należy do Skarbu Państwa Polskiego.Ciekawostki: dwór zbudowany na przełomie XIX /XX wieku, murowany z cegły znajduje się na przeciw riun zamku. Ruiny zamku krzyżackiego wzniesionego na wzgórzu na planie kwadratu (40 m x 40 m). Składał się z zamku głównego, który miał 4-ry skrzydła otaczające wewnętrzny prostokątny dziedziniec zamkowy. Materiał budowlany to głazy narzutowe, granit łamany, gruz ceglany uzupełniony w górnych partiach cegłą. Od strony pn do zamku przylegało przedzamcze, które rozdzielała brama wjazdowa. Zamek otoczony był mokrą fosą. Do na­szych czasów zachowały się duże partie murów zamkowych znajdujące się w centrum wsi. Kościół p.w. Św. Mikołaja zbudowany około 1300 roku, gotycki. We wnętrzu rzeźby późnogotyckie z początku XVI wieku, a na wieży dzwon gotycki z XIII/XIV wieku z majuskułą. Dojazd PKS.

Henryk Miłoszewski

Znakowany turystyczny szlak pieszy w kolorze żółtym, z przebiegiem j/w został wyznaczony w terenie przez działaczy społecznych z Oddziału Miejskiego PTTK im. Mariana Sydowa w Toruniu, który jest administratorem szlaku i posiada pełne prawa autorskie związane ze szlakiem (przebieg trasy, kilometraż, kod szlaku, symbolika, nazwa i opis krajoznawczy)