Szlak Drwęcy (szlak kajakowy)

Tekst publikowany dzięki uprzejmości Józefa Rusieckiego

Długość rzeki 219,3 km, długość szlaku 210 km.

Rzeka Drwęca

Drwęca jest prawym dopływem Wisły, płynie z Garbu Lubawskiego przez Pojezierze Iławskie, Dolinę Drwęcy i Kotlinę Toruńską. Początkowo płynie w wąskim, długim, głębokim 20-30 m wąwozie zwanym Czarcim Jarem. Na całym swym biegu jest rezerwatem przyrody. Od Ostródy stanowi atrakcyjny szlak turystyki wodnej, który łączy się z innymi atrakcyjnymi szlakami wodnymi. Drwęca jest częścią szlaku „Pętli Toruńskiej” ma połączenie z Pojezierzem Brodnickim i jez. Jeziorak. Atrakcję tego szlaku wodnego stanowią zabytkowe miasta – Nowe Miasto Lubawskie, Brodnica, Golub Dobrzyń i Toruń oraz zamki. Drwęca jest łatwym szlakiem kajakowym, przeszkód tu nie ma zbyt wiele, przenosek również.

Propozycja spływu Drwęcą

• Ostróda – Raczki (możliwość biwaku na łące, po uzgodnieniu) ok. 35 km;
• Trudno o wcześniejszy biwak, chyba że po ok. 10 km, przy wypływie z jeziora. Pod mostem kolejowym w Samborowie jaz, często zamknięty trudna przenoska).
• Raczki – Nowe Miasto Lubawskie (biwak w OSIR, lub prywatny),  ok. 20 km;
• Nowe Miasto – Szramowo (możliwość biwaku po uzgodnieniu), ok 20 km;
• Szramowo – Brodnica (biwak za miastem na „zakolu”) ok.30 km:  w Tamie Brodzkiej możliwość wpłynięcia na jez. Bachotek, na szlak pojezierza Brodnickiego.
• Brodnica – Pusta Dąbrówka ( niezagospodarowane pole biwakowe przy moście) ok. 20 km
• Pusta Dąbrówka – Golub – Dobrzyń (przystań „ Zacisze”) ok. 20 km;
• Golub Dobrzyń – Elgiszewo ( „Osada Karbówek „ lub biwak gminny za mostem) ok.20 km
• Elgiszewo – Toruń (przystań K.S. „Budowlani”) ok 35 km, w tym 6 km Wisłą. Na trasie 2 przenoski w Lubiczu – zapora ujęcia wody i zapora przy młynie.

Atrakcje na Szlaku Drwęcy

OSTRÓDA jest drugim co do wielkości miastemmazurskimpo Olsztynie, liczy 35 tysięcy mieszkańców. Wiadomości o osadzie położonej przy brodzie przez Drwęcę pochodzą już z II w. naszej ery i wiążą się z handlem bursztynem. Ostróda uzyskała prawa miejskie w 1329 r. Po wojnie trzynastoletniej pozostała w państwie krzyżackim, od 1525 r. była w Prusach Książęcych, a w 1657 r. została przejęte przez Brandenburgię. W trakcie plebiscytu z 1920 r. oddano tu najwięcej głosów za przyłączeniem do Polski, co nastąpiło jednak dopiero w 1945 r.

Miasto ulegało wielokrotnemu niszczeniu na skutek klęsk żywiołowych (pożary z 1400 i 1788 r. zniszczyły je doszczętnie). Budowa Kanału Elbląskiego i linii kolejowej w XIX w. przyczyniły się do ponownego rozkwitu miasta w naszych czasach.

Działania wojenne w 1945 r. zniszczyły zabudowę w 65 % i pozostawiły przy życiu 4 500 mieszkańców.

Do nielicznych zabytków Ostródy należą:

• Odbudowany zamek komturii krzyżackiej z lat 1365-1370, kilkakrotnie przebudowywany, spalony w 1788 i 1945 r.,
• kościół gotycki pod wezwaniem św. Dominika Savio z XIV w.,
• zespół zabudowań kościoła metodystycznego z początku XX w.,
• kościół p.w. Niepokalanego poczęcia Najświętszej Marii Panny, murowany, neogotycki z lat 1856-1875, w środku gotycka Pieta z XIV w.,
• fragmenty murów obronnych z XIV w.,
• kamienice z XIX w.,

BRATIAN – wieś położona w widłach Drwęcy i Weli. Nazwa pochodzi podobno od imienia rycerza Jana, jej założyciela w 1254 r., następnie brata zakonnego. Zamek zbudowany przez Krzyżaków w latach 1343-1359. Od pokoju toruńskiego w 1466 r. do rozbiorów znajdował się w granicach Polski, stanowiąc siedzibę starosty. W okresie zaboru pruskiego został rozebrany na budulec, z którego postawiono m. in. w XIX w. na fundamentach baszty zamkowej istniejący do dzisiaj młyn.

NOWE MIASTO LUBAWSKIE. Miasto liczy 10 500 mieszkańców. Krzyżacy zbudowali tu w latach 1320-1330 zamek i kościół, nadając osadzie w 1325 r. prawa miejskie. Po pokoju toruńskim wraca do Polski w 1466 r. (Prusy Królewskie). Niszczone kilkakrotnie podczas wojen szwedzkich w XVII w. popada w ruinę, od 1772 r. znajduje się w zaborze pruskim, w 1920 r. wraca na stałe do Polski, Zabytki:

• gotycki kościół parafialny św. Tomasza Apostoła z XIV w.
• fragmenty murów miejskich z dwoma bramami

KURZĘTNIK duża wieś gminna, w latach 1330-1883 miasto. Na wysokim wzgórzu, które było znanym miejscem pruskiego kultu, zwanym “Świętym Gajem” biskupi chełmińscy wybudowali zamek, który strzegł przeprawy przez Drwęcę. Zamek niszczony dwukrotnie – najpierw przez Krzyżaków w latach 1414 i 1454, a następnie przez Szwedów –  został rozebrany do fundamentów. Warto tu wejść ze względu na panoramiczny widok na dolinę Drwęcy. We wsi ocalał zabytkowy kościół parafialny z XIV w. o wystroju barokowym oraz kamieniczki z XIX w.

BRODNICA liczy 28 000 mieszkańców. Historycznie powstała jako osada, a następnie gród strzegący miejsca przeprawy przez dolinę Drwęcy na szlaku z Pomorza na Mazowsze. Pierwotny gród był zlokalizowany na lewym brzegu rzeki w Michałowie (obecnie przedmieście Brodnicy) i znany jako kasztelania książąt kujawskich już od 1138 r. (stąd nazwa “Ziemia Michałowska”). Krzyżacy wznieśli na prawym brzegu Drwęcy w 1262 r. potężny zamek i nadali Brodnicy prawa miejskie w 1298 r.,

Po traktacie toruńskim w 1466 r. Brodnica wraca do Polski i zostaje starostwem niegrodowym, gdzie władzę jako starostowie sprawują m. in. Działyńscy, Anna Wazówna i królowa Marysieńka Sobieska. Wojny szwedzkie, a następnie klęski żywiołowe i rozbiór z 1772 r. kończą okres prosperity. Powtórne ożywienie gospodarcze przychodzi z końcem XIX w., a w 1920 r. Brodnica wraca do Polski.

Liczne zabytki Brodnicy godne są zwiedzenia. Należą do nich:

• gotycki kościół  p.w. Św. Katarzyny, wybudowany w latach 1285-1370.
• kościół i klasztor Reformatów (obecnie Franciszkanów) z 1751 r. o wystroju barokowym,
• ośmioboczna Wieża Zamkowa o wysokości 50 m, jedyna pozostałość zamku krzyżackiego, doskonały punkt widokowy na miasto i okolicę, mieszczący w podziemiach zbiory archeologiczne,
• renesansowy pałac Anny Wazówny z 1564 r., obecnie siedziba Muzeum Regionalnego (ul. Zamkowa 1),
• pozostałości murów obronnych z dwoma wieżami: Chełmińską (muzeum) i Mazurską (siedziba Brodnickiego Oddziału PTTK),
• pozostałości gotyckiego ratusza z XIV w. oraz bogato zdobione kamienice z XVIII i XIX w. w rynku, o nietypowym,  trójkątnym kształcie. przy ul. św. Jakuba spichlerz, zbudowany z cegły w roku 1604

GOLUB-DOBRZYŃ jest regionalnym ośrodkiem usługowym i turystycznym, liczącym około 13 000 mieszkańców. Powstał w 1951 r. z połączenia w jedną jednostkę administracyjną odrębnych dotąd miast: Golubia i Dobrzynia.

Osada Golubwzmiankowana była już w 1254 r. , własność biskupów kujawskich. W 1293 r. odstąpiona Krzyżakom, którzy najpierw założyli miasto na prawie chełmińskim, a następnie wznieśli w latach 1305-1311 gotycki zamek. Zamek wraz z miastem został wcielony do Polski na mocy traktatu toruńskiego w 1466 r.. W latach 1611-1626 należał do Anny Wazówny, siostry króla Zygmunta III Wazy, która przebudowała go w stylu polskiego renesansu. Za jej rządów nastąpił rozkwit gospodarczy i kulturalny miasta, a na stokach góry zamkowej założono pierwsze w Polsce plantacje tytoniu i winnej latorośli. Miasto podupadło na skutek wojen szwedzkich, a wcielone do Prus stało się podrzędnym miasteczkiem granicznym. Zamek  kilkakrotnie dewastowany przez Szwedów oraz w okresie rozbiorów, odrestaurowany po II wojnie światowej, oddany do użytku w 1967 r. stał się siedzibą Muzeum Regionalnego oraz domu wycieczkowego PTTK. Urządzane w nim turnieje rycerskie oraz bale kostiumowe znane są w całej Polsce.

Dobrzyńpowstał na przeciwległym brzegu Drwęcy jako przedmieście krzyżackiego Golubia, a rozwinął w XVII w. w okresie jego rozkwitu. Należał do rodu Działyńskich. Lokacja w 1684 r., nadanie praw miejskich w 1789 r. Po rozbiorach znalazł się najpierw w zaborze pruskim, od 1815 r. w Królestwie Polskim. W latach 1870-1919 został pozbawiony przez Rosjan praw miejskich, które odzyskał po przyłączeniu do Polski. W okresie II wojny światowej został włączony do Niemiec, a hitlerowcy wymordowali 50 % jego mieszkańców.

Zabytki:

• średniowieczny układ przestrzenny,
• fragmenty murów miejskich,
• gotycka fara p.w. Św. Katarzyny z XIV w.,
• rynek z klasycystycznymi kamienicami,
• drewniany dom “Pod Kapturem” z1771 r.,
• kamienica z XVIII w. na gotyckich fundamentach,
• klasycystyczna karczma,
• klasycystyczny kościół z 1823 roku

LUBICZ, wieś pod Toruniem na głównej drodze do Warszawy, dawne miejsce `osadnicze przy przekraczaniu rzeki Drwęcy na szlaku handlowym z Gdańska do Lwowa. Był tu gród książąt mazowieckich, a młyn pracował już w 1292 r. Od rozbiorów przebiegała tędy granica rosyjsko-pruska z komorą celną.

ZŁOTORIA to dawny gród książąt mazowieckich. Kazimierz Wielki zbudował tu w widłach Drwęcy i Wisły w 1343 r. zamek w stylu gotyckim, który był jednym z nielicznych bastionów obronnych Ziemi Dobrzyńskiej przed ekspansją Zakonu Krzyżackiego. Krzyżakom bardzo przeszkadzał, został więc w 1409 r. przez nich zdobyty i zburzony po wymordowaniu wszystkich obrońców (akcją dowodził osobiście wielki mistrz Ulrich von Jungingen). Odbudowany przez Władysława Jagiełłę, posłużył z jego woli jako symboliczne miejsce podpisania w 1411 r. postanowień I pokoju toruńskiego. Zniszczony ostatecznie podczas wojny Napoleona z Prusami w 1807 r. popadł w ruinę. Do naszych czasów zachowały się jedynie resztki fundamentów i fragmenty ścian. Obok miejsce biwakowe.

Toruń – Przez stulecia czołowe miasto polskich Prus Królewskich, ośrodek polskości w czasach zaboru pruskiego, potem stolica międzywojennego województwa pomorskiego, a dziś ważny ośrodek przemysłowy, naukowy i kulturalny, miasto liczące 206 tysięcy mieszkańców, od 1999 roku, razem z Bydgoszczą stolica województwa kujawsko – pomorskiego. Miasto położone nad Wisłą i Drwęcą na skraju Puszczy Bydgoskiej. Prawa miejskie otrzymało w 1233 roku. Pierwotnie dwa osobne organizmy miejskie: kupieckie Stare Miasto i rzemieślnicze Nowe Miasto, które zostały połączone w 1454 roku. W Toruniu zostały podpisane dwa traktaty pokojowe z Zakonem Krzyżackim w 1411 i 1466 roku znane pod mianem pokoju toruńskiego.

Obecnie miasto posiada duży węzeł komunikacyjny drogowy i kolejowy oraz znakomicie rozwiniętą sieć szlaków turystyki pieszej i rowerowej. Od 1997 roku wpisane jest na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO.

Z najbardziej znaczących zabytków trzeba wymienić:

• ratusz staromiejski,
• katedrę św. Janów,
• kościół św. Jakuba,
• kościół NMP,
• kościół  św. Piotra i Pawła,
• kościół św. Krzyża,
• Dom Kopernika,
• Kamienicę Pod Gwiazdą,
• dobrze zachowane fortyfikacje miejskie z bramami i basztami średniowiecznymi,
• liczne spichlerze i kamienice mieszczańskie,
• ruiny dwóch zamków
• znakomicie zachowaną pruską twierdzę artyleryjską.

Stosunkowo dokładny opis trasy można znaleźć na: http://www.kajakajak.pl/drweca/

Książki: Marka Lityńskiego „ Szlak wodny Drwęcy, Weli i Pojezierza Brodnickiego”

Zbigniewa Galińskiego Drwęca – przewodnik dla kajakarzy