Czersk Świecki – Szlachta (“Partyzantów AK”, szlak pieszy, niebieski)

Tekst publikowany dzięki uprzejmości Starostwa Powiatowego w Tucholi

Czersk Świecki – Lipinki – Błędno – Brzeźno Małe – Śliwiczki – Śliwice – Lisiny – Wielkie Gacno – rezerwat Źródła Rzeki Stążki – Biała – Brody – Fojutowo – Łosiny – rezerwat Cisy nad Czerską Strugą – Dąbki – Ostrowite – Krąg – Szlachta

CHARAKTERYSTYKA SZLAKU PARTYZANTÓW AK

Długi, pod każdym względem ciekawy niebieski szlak poświęcony jest pamięci walki zbrojnej polskich partyzantów z hitlerowskim okupantem w czasie II wojny światowej. Na trasie całego szlaku spotyka się tablice Pomorskiego Archiwum Armii Krajowej, które objaśniają historyczne znaczenie oglądanych miejsc. Prócz tego trasa jest atrakcyjna prawie pod każdym względem: rezerwaty przyrody, krajobrazy, ciekawe przyrodniczo lasy, doliny rzek, jeziora, zabytki architektury ludowej.

PRZEBIEG SZLAKU PARTYZANTÓW AK

Szlak rozpoczyna się przy stacji kolejowej w Czersku Świeckim i równolegle do torowiska kieruje się w stronę przejazdu kolejowego, gdzie skręca w prawo, a następnie odbija z asfaltu na leśną drogę prowadzącą na północ do wsi Lipinki. Od budynku kościoła w Lipinkach szlak prowadzi do Starej Huty. We wsi skręca w stronę lasu, przecina strumyk, mija budynek leśnictwa Stara Huta i zaczyna kluczyć w sosnowym borze w pobliżu Sobińskiej Strugi, którą przecina po skręcie na zachód. Na skrzyżowaniu asfaltowych szos spotyka żółty szlak z Leosi, a następnie biegnie w stronę Błędna. Z boku widać zakola Wdy. Przed mostem z prawej dochodzi czerwony szlak Jezior Kociewskich. Od punktu przy leśnym parkingu, w którym zaczyna się żółty szlak do Leosi szlak prowadzi na zachód lasem. Teren jest pagórkowaty, urozmaicony. We wsi Brzeźno Małe turystyczna trasa skręca w lewo, na uszlachetnioną wiejską drogę do Śliwiczek, gdzie przecina rzekę Prusinę. Po skręcie w prawo spotyka czerwony szlak Stu z Nieba, przechodzi pod wiaduktem kolejowym i dociera do Śliwic. W miejscowości, na rozwidleniu przed kościołem, szlak odbija na południe, a przy kapliczce z Jezusem schodzi z asfaltu na polną drogę do wsi Lisiny.

Przed Wielkim Gacnem szlak dociera do asfaltu i przecina torowisko (w pobliskim lesie pozostałość partyzanckiego schronu), a następnie skręca na drogę do Tucholi, z której odbija na szeroki uszlachetniony leśny trakt do leśnictwa Jeziorna. Turystyczna trasa przebiega obok budynku leśnictwa Wypalanki, które w okresie II wojny światowej stanowiło bazę wspierającą partyzantów AK. Na skrzyżowaniu kilku leśnych dróg przy jeziorze Okonińskim szlak zmienia kierunek na wschodni. Powoli w roślinności ściółki leśnej zaczynają dominować porosty. Po brzegach drogi rosną brzozy, od północy widać dolinę rezerwatu przyrody Źródła rzeki Stążki, do której szlak prowadzi piaszczystymi drogami. W mrocznej dolinie oddział partyzantów Jedliny 102 miał podziemny schron. Następnie przechodzi się nad rzeczką, która płynie płytkimi rozlewiskami. Teraz szlak wiedzie na północny zachód, mija leśnictwo Biała, przechodzi przez wieś o tej samej nazwie. Asfaltem przecina Bielską Strugę i z szosy odbija w las, by dotrzeć do brzegu Małego Kanału Brdy, mija skrzyżowanie wodnych dróg koło miejscowości Klocek (jeden z akweduktów), a następnie przechodzi na drugi brzeg kanału.

Od wsi Brody szlak Partyzantów AK wiedzie na zachód do Końskich Błót, a później na północ do akweduktu w Fojutowie – skrzyżowania Wielkiego Kanału Brdy i Czerskiej Strugi. Metalowym pomostem, w mroku tunelu, przechodzi się pod kanałem przepływającym nad naturalną rzeką. Po drugiej stronie sztucznego cieku wodnego spotyka się zielony szlak do Rytla i kieruje na północ do wsi Łosiny oraz leśnictwa Lipce. Po przejściu na drugi brzeg rzeki szlak dociera do skraju ogrodzonego rezerwatu przyrody Cisy nad Czerską Strugą. Na skraju wsi Dąbki mija się budynki leśnictwa. Droga jest piaszczysta, zmienia się w ścieżkę, dociera do kąpieliska w Ostrowitem, z którego szlak prowadzi na wschód do wsi Krąg. Pełno tu drewnianych domostw porozdzielanych piaszczystymi uliczkami. Szlak dociera do skraju Jeziora Długiego, kluczy ścieżkami i leśnymi duktami, przecina asfaltową drogę do Czerska i ponownie zanurza się w leśny ostęp, na krańcach rozległej polany mija pomnikowe dęby. Asfaltową drogą przechodzi się przez torowisko – w oddali z prawej strony znajduje się stacja kolejowa Lipowa Tucholska. Niebieski szlak kończy się na stacji PKP w pobliskiej Szlachcie, gdzie zaczyna się również czerwony szlak Stu z Nieba.

1. Bykowski, T. Frymark, Szlaki turystyczne w Rezerwacie Biosfery Bory Tucholskie ze szczególnym uwzględnieniem Powiatu Tucholskiego, Tuchola – Bydgoszcz 2013, ss. 28-29

Tekst publikowany dzięki uprzejmości Bractwa Czarnej Wody i GOK w Osiu

Szlak Partyzantów AK, (KP-206-n) o długości 85,4 km  – pieszy, znaki niebieskie. Trasa: Czersk Świecki – Lipinki – Błędno – Śliwice – Wielkie Gacno – Fojutowo – Szlachta.

Biegnie od Czerska Świeckiego poprzez lasy i miejscowości na skraju województw: pomorskiego i kujawsko – pomorskiego aż do Szlachty. Swoją nazwę zawdzięcza historii tych terenów. Na trasie całego szlaku znajdują się tablice informacyjne Pomorskiego Archiwum Armii Krajowej, które objaśniają historyczne znaczenie oglądanych miejsc. Trasa atrakcyjna pod każdym względem – przyrodniczym, krajobrazowym i historycznym. Niebieski szlak spotyka na całej długości wiele innych szlaków.

• Czersk Świecki – Rybno. Szlak ma swój początek na stacji PKP Czersk Świecki (0 km), niewielkiej miejscowości na linii kolejowej: Laskowice – Czersk. Prowadzi równolegle wzdłuż torów do przejazdu kolejowego i skręca w prawo. Po drugiej stronie torów schodzi z asfaltu w leśną, miejscami piaszczystą, drogę. Mija niewielkie Jezioro Sinowe i po kolejnym odcinku leśną krętą ścieżką (czasami dość uciążliwą) przecina asfaltową szosę: Jeżewo – Lipinki. Wkracza do lasu po drugiej stronie szosy i biegnie wąską ścieżką przy brzegach jezior: Rybno Małe i Rybno Duże. Dociera do drogi asfaltowej: Warlubie – Osie. W osadzie Rybno, nad jeziorem, wspaniałe miejsce na odpoczynek, przekąskę i kąpiel w czystym jeziorze (6,9 km). Znajduje się tu również parking leśny.
• Rybno – Lipinki. Po drugiej stronieszosy szlakwchodzi do lasu i prowadzi ścieżką przyrodniczo-dydaktyczną “Rybno” (ścieżka ta spełnia również rolę ścieżki rowerowej). Po jej opuszczeniu (przy wielkim głazie z prawej) przecina czerwony szlak „Stu z nieba” i drogą dociera do przydrożnej kapliczki w Lipinkach. Tu na krótkim odcinku wkracza na asfalt i zaraz skręca w prawo w uliczkę prowadzącą do kościoła (11,6 km).

UWAGA!

W Lipinkach warto zwiedzić neogotycki kościół z 1904 r. p.w. Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych z rokokowym ołtarzem głównym z II połowy XVIII w. Na murach kościoła znajdują się pamiątkowe tablice.

• Lipinki – Sobiny (tablica Gzelowe). Za kościołem biegnie prosto aż do drogi asfaltowej, gdzie skręca w prawo i zaraz potem przy przydrożnym krzyżu w lewo. Prowadzi polną drogą w kierunku lasu. Szlak biegnie cały czas prosto (brak znaków!) na przemian lasem, polem, łąką. W wielu miejscach przydrożne brzozy. Dociera do zabudowań Starej Huty (14,9 km), po prawej mija przydrożną kapliczkę, skręca w lewo i wkrótce w prawo. Opuszcza zabudowania, piaszczystą drogą wkracza do lasu, przecina łąki (po prawej-Buczek, po lewej- Stary Kierz), ponownie wchodzi do lasu i prowadzi do leśniczówki Stara Huta (16,9 km). W pobliżu leśniczówki dwa jeziora Trzebucz Mały i Duży – miejsce działań grup partyzanckich.Dalej drogą wśród lasów dociera do żwirowej drogi: Osie – Przewodnik. Tu szlak skręca w lewo i wkrótce w prawo do lasu przy tablicy Pomorskiego Archiwum Armii Krajowej – Gzelowe (19,7 km).

• Sobiny – Błędno. Szlak prowadziprosto wzdłuż Sobińskiej Strugi (droga w wielu miejscach piaszczysta), później skręca w lewo, przecina Sobińską Strugę i wkracza na  drogę asfaltową do Błędna.

UWAGA!

W Błędnie znajduje się pole biwakowe. Dalej, przy szosie: Błędno – Śliwice, u wlotu udostępnionej dla ruchu turystycznego leśnej drogi do Pohulanki i Starej Rzeki (warto pojechać tędy do Starej Rzeki – na trasie atrakcyjne widoki na meandrującą Wdę), stoi pomnik upamiętniający bitwę oddziałów partyzanckich oraz tablica informacyjna Pomorskiego Archiwum Armii Krajowej.

• Błędno – Śliwice. Za mostem szlak skręca w prawo w kierunku Suchobrzeźnicy, później w lewo i kluczy wśród leśnych dróg. Przecina drogę prowadzącą do Suchobrzeźnicy i leśniczówki Brzeźnica, dalej prosto aż do wsi Brzeźno Małe (33,4 km). Tu odbija w lewo, biegnie wzdłuż jeziora Brzeźno, przecina drogę asfaltową i  lasem (droga miejscami piaszczysta) dociera do Śliwiczek (39,1 km). Przekracza Prusinę i brukiem dochodzi do drogi: Osie – Śliwice. Skręca w prawo (znaki zniszczone, niewidoczne), na skraju wsi przechodzi w lewo pod wiaduktem kolejowym. Dalej polnymi drogami wśród zabudowań, następnie w prawo do szosy w kierunku Śliwic.
• Śliwice – Wielkie Gacno. W centrum Śliwic (42,2 km) Szlak Partyzantów AK skręca  w lewo i na rozwidleniu dróg przed kościołem kolejny raz w lewo. Przy kapliczce  szlak ponownie odbija w lewo w kierunku Wądołów, dociera do Lisin (47,9 km) i dalej do Kamionki. Bezdrożami dociera do przejazdu kolejowego linii: Bydgoszcz – Kościerzyna. Za przejazdem w lewo i asfaltem do Wielkiego Gacna przy szosie: Tleń – Tuchola (54 km).
• Wielkie Gacno – Fojutowo. Za Wielkim Gacnem skręca w prawo w kierunku Leśniczówki Wypalanki i wkracza na teren Tucholskiego Parku Krajobrazowego. Tu przechodzi przez miejscowości: Biała, Klocek, Legbąd, Brody, Końskie Błota do Fojutowa (77,2 km).

UWAGA!

Akwedukt w Fojutowie jest najbardziej znanym i atrakcyjnym miejscem w Borach Tucholskich. Wody Wielkiego Kanału Brdy przepływają ponad wodami Czerskiej Strugi poprzez wzniesioną w latach 1845-49 konstrukcję, wzorowaną na rzymskich budowlach o podobnym przeznaczeniu. Różnica wysokości pomiędzy lustrami przecinających się rzek wynosi około 9m. Początkowo była to budowla kamienno – ceglana. W latach 70 przeprowadzono remont sklepienia – wyłożono płytami żelbetonowymi. Ostatni kapitalny remont miał miejsce w 2002 r. – sklepienie wyłożono płytkami, przybliżając akwedukt do pierwotnego wyglądu. Przejście przez akwedukt możliwe jest dzięki kładce spacerowej.

• Fojutowo – Szlachta. Po przejściu kanału szlak skręca w las, biegnie przez Łosiny, przecina Czerską Strugę, dociera do rezerwatu leśnego Cisy nad Czerską Strugą. Przecina drogę Tuchola – Czersk, mija jezioro Świdno, przechodzi przez wieś Dąbki. Dalej okrąża jezioro Ostrowite (90 km), biegnie przez miejscowość Ostrowite do wsi Krąg, ze starą, drewnianą zabudową (położoną między jeziorami: Okrągłe i Długie). Prowadzi skrajem jeziora Długie, przecina szosę: Śliwice – Czersk (97 km) aby dotrzeć do Szlachty. Tu spotyka się z czerwonym szlakiem „Stu z nieba” i razem biegną do ostatniego punktu przy stacji kolejowej w Szlachcie (100,2 km).

Tekst pochodzi z przewodnika “GMINA OSIE – PRZEWODNIK TURYSTYCZNY” wydanego przez Gminny Ośrodek Kultury w Osiu we współpracy z Bractwem Czarnej Wody.