Brzuze – Trąbin (szlak pieszy, zielony)

Przebieg szlaku Brzuze – Trąbin

Ciekawostki krajoznawcze: kościół parafialny św. Anny, murowany, wzniesiony w latach 1930-1935 wg projektu arch. Jarosława Wojciechowskiego  ; nad jeziorem Kopiec grodzisko wczesnośredniowieczne zasiedlone w XII-XIII w.  Na majdanie grodziska w połowie XVI w. ówcześni właściciele Żelscy wznieśli murowaną budowlę obronna, której ślady w postaci odłamków cegły gotyckiej potwierdziła podczas badań archeologicznych w 1969 roku  J. Chudziakowa; cmentarz katolicki z II połowy XIX w. oraz jezioro Kopiec o powierzchni ponad 15 ha i max. głębokości 9 m. Dojazd – PKS.

19.5 km Jezioro Bobrowiec – o powierzchni około 6 ha.

20.5 km Studzianka – osada w gm. Brzuze powstała w XVIII w., na gruntach wsi Kleszczyn. Na początku XVIII w. zos-tała tu zbudowana drewniana kaplica przez Franciszka Działowskiego. Około 1725 roku Pustelnię (tak nazwano zabudo-wanie przy kapliczce) zamieszkiwało 3 pustelników. Biskup płocki Aleksander Stanisław Kostka zatwierdził kultMatki Boskiej Studziennej. Około 1780 roku podczas wizytacji biskupiej zapisano, że „… kapliczka  Przenajświętszej Marii Panny w Studziance została wybudowana za ofiary uzyskane przez pustelnika…”. W 1817 roku nabożeństwa w kaplicy odbywały się 2 razy w roku. W 1907 roku proboszcz żelski upo-rządkował otoczenie kaplicy i cudownego źródła. Ciekawostki krajoznawcze: kaplica p.w. Najświętszej Marii Panny (także: Matki Boskiej Studziannej i św. Jakuba) wzniesiona około 1720 roku. Odnowiona w 1820 roku, rozbudowana w 1907 roku; na cudownym źródełku wznosi się kapliczka nazywana Kalwarią z 1907 roku. Na parterze kapliczki ocembrowana studzienka; obok kościółka starodrzew, którego 5 lip, 23 graby i wierzba objęte są ochroną przyrody w formie pomnika przyrody; na obszarze wsi Kleszczyn źródło ,,Studzianka” dające początek strumieniowi zasilającemu jezioro Kleszczyńskie; jezioro Klesz-czyńskie posiada powierzchnię 72 ha i max głębokość 11 m; na półwyspie jeziora zlokalizowane jest grodzisko średniowieczne zamieszkałe w XV-XVI; nad jeziorem cmentarz ewangelicki z II połowy XVIII w. z tumbami ce-mentowymi.

24.0 km Ostrowite – wieś w gm. Brzuze. Wieś wymieniana w 1497 roku, połowę której otrzymał Jan Firlej w ramach konfiskaty majątku Dersława Ostrowickiego za niestawienie się na wyprawę wojenną do Mołdawii. W II połowie XVI.w. wieś stanowiła własność Ostrowickich i Sumińskich. W 1789 roku w Ostrowitem były 4 działy szlacheckie należące do: Gniazdowskich, Zglinickiego oraz Chlebowskiego, a w I połowie 3 działy należące do: Władysława Gniazdowskiego oraz Jakuba i Wiktorii Rościszewskich. Od 1846 roku całość majątku znalazła się w rękach Michała Cissowskiego. W II połowie XIX w. oraz do początku XX w. właściciele majątku zmieniali się wielokrotnie. Ostatnimi właścicielami do II wojny światowej byli Bolesław Płoski oraz Krzymuscy. W 1822 roku wieś liczyła 18 dymów, w których mieszkało 145 miesz-kańców. W 1900 roku okoliczni ziemianie założyli Towarzystwo Cukrowni Akcyjnej ,,Ostrowite” rozpoczynając budowę cukrowni, którą wzniesiono do 1908 roku. Przy cukrowni pobudowano duży budynek dyrekcji w 1909 roku i założono park. W latach 1925-1926 uruchomiono na potrzeby cukrowni dwie linie kolejki wąskotorowej Ostrowite-Wojnowo i Ostrowite – Brodnica. (cukrownia została rozebrania kilka lat temu – dop. red.)

Ciekawostki krajoznawcze: kaplica p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa, wzniesiona w latach 1929-1930 przez arch. Antoniego Dygata ku czci Antoniego Borzewskiego ziemianina z Ugoszcza, który w obro-nie rodzinnego majątku zginał w dniu 16 sierpnia 1920 roku z rak bolszewików; dwór murowany z końca XIX wieku, wokół którego park krajobrazowy z początku XX w.; zabytkowy zespół cukrowni z lat 1900-1922 i eksponatem lokomotywy wąskotorowej;  dawny zajazd przydrożny z II połowy XIX w.; park przy cukrowni z początków XX w., w którym występuje 51 gatunków drzew i krzewów; kapliczki przydrożne z XXw, w tym jedna kamienna przy drodze do Trąbina z 1907r.. Dojazd – PKS.

29.0 km Gulbiny – wieś w gm. Brzuze. Wieś wymieniono w 1452roku przy okazji sporu o sąsiednią wieś i jez. Długie, jaki prowadził ówczesny właściciel – Andrzej z Rembielina. W 1510 roku  wzmiankowana jest parafia w Gulbinach. Około 1564 roku wieś stanowiła własność Balińskich i Sierakowskiego. Podczas wojen szwedzko-polskich został zniszczony kościół, który nie naprawiany w końcu się zawalił. Od 1673 roku majątek gulbiński należał do Jakuba Rokitnickiego herbu Prawdzic, po którego śmierci przejął dobra syn Jan. W dalszej kolejności majątek należał do Nicborskiego, Orsettiego, a od 1789 roku dobra przeszły do Ignacego Piwnickiego. W 1827 roku we wsi było 27 domów (dymów) i 1231 mieszkańców. Piwniccy posiadali dobra gulbińskie do 1925 roku. W okresie wakacji 1824-1825 w Gulbinach przebywał młody Fryderyk Chopin, który był gościem Alojzego Piwnickiego. W połowie XIX wieku dobra gulbińskie obejmowały: Gulbiny, folwark Łączonek oraz młyn wodny nad jeziorem Długim. W 1922 roku córka Mariana Piwnickiego Helena wyszła za mąż za Bolesława Brzezickiego herbu Tępy Topór. Od 1925 roku Brzeziccy stali się właścicielami majątku do czasu wybuchu II wojny światowej. W 1939 roku podczas balu w pałacu przebywał w nim na zaproszenie właścicieli gen. Władysław Anders.

Ciekawostki krajoznawcze: park podworski założony w I połowie XIX w. przez Alojzego Piwnickiego, w którym wyróż-niono 21 gatunków drzew i krzewów; jez. Długie posiadające powierzchnię ok. 109 ha oraz max. głębokość 18 m., kapliczka przydrożna z XIX w. Dojazd – PKS.

32.0 km Trąbin – wieś w gm. Brzuze. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1348 roku kiedy to arcybiskup gnieźnieński Jarosław przy rozstrzygnięciu sporu przyznał Trąbin i Ruże wraz z przyległościami biskupowi płockiemu Klemensowi. W 1453 roku został wymieniony pleban trąbiński Wojciech. W 1564 roku wieś nadal należała do biskupów płockich. Pod koniec XVI w. drewniany kościół pw. Wszystkich Świętych znajdował się w dobrym stanie, a jego proboszczem byłStanisław Żórawski. W 1628 roku kościół został znisz-czony przez wojska szwedzkie tak samo jak ca-ła wieś. W II połowie XVII w. Trąbin był własnością biskupia do 1796 roku czyli do czasu sekularyzacji majątku kościelnego, w tym czasie dobra trąbińskie były wydzierżawiane m.in. Tomaszowi Murzynows-kiemu w 1732 roku; Piotrowi Sumińskiemu do końca XVIII w. W latach 1807-1813 właścicielem dóbr Trą-bin był marszałek francuski Andre Massena, który otrzymał je z nadania Napoleona I Bonapartego.

Około 1822 roku wieś posiadała 47 dymów i 301 mieszkańców, ówczesny majątek trąbiński oprócz areału uprawnego posiadał murowany dwór, śpichlerz, gorzelnię, obory dla bydła, stajnie dla koni oraz browar. W 1836 roku car Mikołaj I nadał dobra trąbińskie oficerowi rosyjskiemu pułkownikowi Demetriuszowi Własowowi. W rękach Rosjan majątek znajdował się do wybuchu I wojny światowej. Okres międzywojenny dla majątku był czasem powolnej parcelacji.

Ciekawostki krajoznawcze: kościół św. Antoniego, wzniesiony w latach 1878 1881z cegły przez ks. Antoniego Kołakowskiego; przy kościele wolnostojąca dzwonnica ceglana z 1891 roku; cmentarz katolicki  założony w II połowie XIX w. z ciekawymi grobowcami Piwnickich, Abczyńskich, Rościszewskiej i Koskowskiego; skupienie buka w ilości 20 sztuk o wysokości 18-24 m i pierśnicy 174-213 cm (pomnik przyrody); jez. Trąbin posiada powierzchnię 49 ha i max. głębokość 16 m.; przy Trąbinie-Rumunkach pozostałości cmentarza ewangelickiego z XIXw.Dojazd – PKS.

Autor tekstu i zdjęć – Henryk Miłoszewski

Znakowany turystyczny szlak pieszy w kolorze zielonym, z przebiegiem j/w został wyznaczony w terenie przez działaczy społecznych z Odziału Miejskiego PTTK im. Mariana Sydowa w Toruniu, który jest administratorem szlaku i posiada pełne prawa autorskie związane ze szlakiem (przebieg trasy, kilometraż, kod szlaku, symbolika, nazwa i opis krajoznawczy)